Fazla çalışma ve fazla sürelerle çalışma İş Kanunu’nun 41. maddesinde düzenlenmiştir. Buna göre fazla çalışma, “kanunda yazılı koşullar çerçevesinde, haftalık kırkbeş saati aşan çalışmalar”, fazla sürelerle çalışma ise, “haftalık çalışma süresinin sözleşmelerle kırkbeş saatin altında belirlendiği durumlarda yukarıda belirtilen esaslar dahilinde uygulanan ortalama haftalık çalışma süresini aşan ve kırkbeş saate kadar yapılan çalışmalar fazla sürelerle çalışmalardır”.
Her bir saat fazla çalışma için verilecek ücret normal çalışma ücretinin saat başına düşen miktarının % 50, fazla sürelerle çalışmalarda ise normal çalışma ücretinin saat başına düşen miktarının % 25 yükseltilmesiyle ödenir.
Yaptığı fazla saatlerle çalışmaların karşılığında ücret istemek, işçinin tek seçeneği değildir. İşçi isterse, bu çalışmalar karşılığı zamlı ücret yerine, fazla çalıştığı her saat karşılığında 1 saat 30 dakikayı, fazla sürelerle çalıştığı her saat karşılığında 1 saat 15 dakikayı serbest zaman olarak da kullanabilir.
Öte yandan 4857 sayılı İş Kanunu’nun 41. maddesi ile fazla saatlerle çalışmak için işçinin onayını alma zorunluluğu getirilmiş ve 1 yılda yapılabilecek fazla çalışmayı toplam 270 saatle sınırlanmıştır.
İşveren ve işçi, iş sözleşmelerinde fazla çalışma ücretinin, aylık ücretin içinde olmasını kararlaştırabilirler. Bu yönde yapılacak bir sözleşme geçerli olsa bile, yıllık 270 saati aşan fazla çalışmalarda, işveren aşan fazla çalışmaların ücretini ödemekle yükümlüdür: “İş sözleşmelerinde fazla çalışma ücretinin aylık ücrete dahil olduğu yönünde kurallara sınırlı olarak değer verilmelidir. Dairemiz, 270 saatle sınırlı olarak söz konusu hükümlerin geçerli olduğunu kabul etmektedir (Yargıtay 9. HD., E. 2017/8424, K. 2017/4718).”
Diğer taraftan bu tür bir sözleşmeye imza atmış işçi, yıllık 270 saat veya daha az fazla çalışma yapmışsa, sözleşme ile kararlaştırılan ücret dışında başka ücret alamaz: “Fazla çalışmaların aylık ücret içinde ödendiğinin öngörülmesi ve buna uygun ödeme yapılması halinde, yıllık 270 saatlik fazla çalışma süresinin ispatlanan fazla çalışmalardan indirilmesi gerekir.
Sözleşmede fazla mesai ücretinin, ücretin içinde kararlaştırılması halinde yılda 270, ayda 22,5 ve haftada 5.2 saatlik haftalık 45 saati aşan fazla mesai ücretin içinde kararlaştırılmış olur. Aynı zamanda bu hüküm 40 ile 45 saat arasındaki fazla sürelerle çalışma süresini de kapsar.
Taraflar arasındaki sözleşmede fazla mesainin ücrete dahil olduğu kararlaştırılmıştır. Hükme esas bilirkişi raporunda davacının haftalık çalışmasının 48.63 saat hesaplandığı anlaşılmaktadır. Sözleşme hükmü dikkate alındığında haftalık 5,20 saati aşan fazla mesai olmadığı için davacının fazla mesai alacağına hak kazanmadığı anlaşılmaktadır (Yargıtay 9. HD., 2015/15606 E., 2017/17947 K.).”
Hukukist tarafından yayınlanan; “Fazla mesai, iş sözleşmesiyle aylık ücrete dahil edilebilir mi ?” başlıklı makale ile ilgili her türlü görüş ve yorumlarınızı iletişim bölümünden bize gönderebilirsiniz. Hukuki danışmanlık ücreti ile ilgili bilgi almak için lütfen mail atınız.